Ga naar de inhoud
Veel ondernemingen vinden hun oorsprong uit een familiebedrijf. Bekende grote bedrijven zijn begonnen als een familiebedrijf, denk aan bekende supermarktketens. Vroeger was het vanzelfsprekend dat de opvolging binnen een familiebedrijf binnen de familie zelf werd geregeld. Tegenwoordig zien we steeds vaker dat externe overnames plaatsvinden, zoals management buy-outs (MBO) of management buy-ins (MBI). Desondanks blijft het overgrote deel van de familiebedrijven binnen de familie. Maar welke uitdagingen komen er op het pad van de familie bij een bedrijfsoverdracht binnen de familie? Hoe kun je ervoor zorgen dat jouw bedrijf succesvol wordt overgedragen aan de volgende generatie? Ontdek het antwoord op deze vragen in deze blog.
Inhoudsopgave
Het belang van bedrijfsopvolging
Voor de toekomst van iedere onderneming is van belang dat er een duidelijk plan is voor de bedrijfsopvolging. Wanneer bij een onderneming geen duidelijkheid is over de opvolging, dan heeft dat mogelijk een negatieve invloed op het succes van het bedrijf. Een helder plan over de toekomst en (mogelijke) opvolging van de directie zorgt voor waarborging van de (lange termijn) strategie van de onderneming. Om de strategisch vastgestelde doelstellingen te behalen is een duidelijk plan voor de opvolging van de directie daarom gewenst.
Iedere onderneming heeft een eigen identiteit, deze bestaat o.a. uit een vastgelegde missie en visie maar zeker ook de (familie)cultuur. Hierin bepaal je hoe je als onderneming jouw doelstelling wilt behalen. Wat de waarden zijn, wat je als onderneming wilt bereiken en hoe je je inzet op het vlak van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Voor stakeholders is de identiteit van jouw onderneming één van de redenen om met jouw bedrijf in zee te gaan. Om een goede relatie te onderhouden met deze stakeholders, zoals afnemers en leveranciers, is het daarom van belang om deze identiteit met bijbehorende missie, visie en waarden goed te bewaken.
Operationeel geeft een goed doordachte opvolgingsstrategie rust en vertrouwen aan het personeel. Stabiliteit, duidelijkheid en kansen zorgen voor gemotiveerde werknemers.
Al de hierboven benoemde aspecten zijn voor iedere onderneming van belang. Bij een familiebedrijf heb je, als er een opvolger binnen de familie klaar staat, de mogelijkheid om vroeg duidelijkheid over de toekomst van het bedrijf te scheppen. Dit geeft extra rust en stabiliteit in het bedrijf.
Fiscale gevolgen opvolging familiebedrijf
Fiscaliteit speelt een essentiële rol in het proces van bedrijfsovername binnen een familiebedrijf. Het is van groot belang om een grondige waardebepaling van het bedrijf te laten uitvoeren, gezien de fiscale implicaties die hiermee gepaard gaan. De waarde van een familiebedrijf kan fluctueren op basis van diverse factoren, waaronder activa, winstgevendheid, marktomstandigheden en managementvaardigheden.
Het is van cruciaal belang om rekening te houden met de fiscale wetten en regelgeving die van toepassing zijn op zaken als erfenissen, schenkingen en successierechten. Voor een overdracht binnen de familie heeft de belastingdienst een specifieke regeling bedacht, dé bedrijfsopvolgingsregeling.
Uitdagingen bij een opvolging binnen een familiebedrijf
Bij een bedrijfsovername binnen de familie komen verschillende uitdagingen en mogelijke obstakels om de hoek kijken. De meest opvallende zijn:
- Emotionele uitdagingen
Voor het familielid dat afscheid neemt van de onderneming is het een emotioneel proces om zijn bedrijf los te laten. De eigenaar heeft jaren gewerkt om de onderneming succesvol te maken en zijn hele hart en ziel in het bedrijf gestoken. Nu geeft hij de sleutel door aan een een opvolger die het bedrijf succesvol(ler) moet voortzetten.
- De juiste opvolger vinden
Binnen de familie kunnen er meerdere kandidaten zijn die bereid zijn om het stokje over te nemen. Het goed managen van de verwachtingen van de familieleden is in dit geval een uitdaging. Mocht er geen kandidaat beschikbaar in zijn, dan moet je op zoek naar een externe opvolger of een strategische koper.
- De familiebanden
Bij een bedrijfsoverdracht binnen de familie is er sprake van een verandering in dynamiek tussen de familieleden onderling. Dit kan voor frictie binnen de familie zorgen. Daarnaast kunnen rivaliteit en/of al bestaande conflicten de overname bemoeilijken.
- Verschillende visies
Wanneer een familielid het familiebedrijf gaat overnemen heeft deze vaak nieuwe ideeën en plannen. Het kan een uitdaging zijn om deze te implementeren in de huidige organisatie. De nieuwe plannen kunnen op weerstand stuiten binnen de organisatie. Ook is de rol van de vorige eigenaar hierin belangrijk. Indien deze nog steeds een (adviserende) rol binnen de onderneming vervult, bestaat de mogelijkheid dat het uitvoeren van de nieuwe plannen en ideeën als te snel of te vroeg wordt ervaren.
Het financieren van de overname van een familiebedrijf
Het financieren van een overname van een familiebedrijf kan een complexe taak zijn, vooral wanneer de overnemende familieleden niet over voldoende financiële middelen beschikken. In zulke gevallen is het een uitdaging om een externe financier te vinden. De meest gebruikelijke financieringsmethoden zijn:
- Banklening
- Investeerders
- Earn-out regeling
- Vendor Loan
Om via deze methoden een financiering te krijgen is het essentieel om een duidelijk financieringsplan op te stellen. Dit plan omvat onder andere de manier waarop de overname gefinancierd zal worden, evenals hoe het overnemende familielid (de koper) van het bedrijf in de toekomst een stabiele financiële positie van het bedrijf zal waarborgen om de financiering terug te kunnen betalen.
Een succesvolle bedrijfsopvolging
Een succesvolle bedrijfsopvolging binnen een familiebedrijf vereist zorgvuldige planning, communicatie en (juridische) afhandeling. Hier zijn essentiële stappen in het proces:
- Oriëntatie
Pols binnen de familie of en wie er geschikt is om het bedrijf over te nemen. Wie zijn capabel, hebben de motivatie en begrijpen de identiteit van de onderneming?
Voer binnen de familie gesprekken over de plannen en de mogelijke gevolgen. Voorkom tijdig (potentiële) conflicten en wees duidelijk over de verwachtingen.
- Bedrijfswaardering
Voer een bedrijfswaardering en een due diligence onderzoek uit. Onderzoek ook de financiële haalbaarheid voor het kopende familielid. Laat dit doen door een onafhankelijk adviseur.
- Juridische en fiscale aspecten
Breng zowel de juridische als de fiscale plannen van de overdracht in kaart. Leg de rechten, plichten en een opvolgingsregeling vast in een document. Wat wordt de rol van de oude eigenaar? In hoeverre is hij nog verantwoordelijk?
Daarnaast moet je de fiscale kaders invullen. Verken de mogelijkheden om fiscale voordelen te maximaliseren.
- Onderhandeling
Tijdens de onderhandelingen wordt niet alleen de koopsom besproken, maar ook wat wordt de rol van oud-eigenaar. Neemt deze een mentorrol, een rol als adviseur of laat deze het bedrijf los?
- Overdracht
Als alle afspraken concreet op papier staan vindt de overdracht van o.a. de eigendommen, activa en klantrelaties plaats.
- Implementatie en monitoring
Na de overdracht is het essentieel om de implementatie van de opvolgingsplannen nauwlettend te volgen. Dit omvat niet alleen het overdragen van taken en verantwoordelijkheden aan de nieuwe eigenaar, maar ook het waarborgen van een soepele overgang voor alle betrokken partijen, zowel intern als extern.
Het is belangrijk om regelmatig te evalueren hoe de opvolging verloopt en eventuele knelpunten of uitdagingen aan te pakken die kunnen ontstaan. Communicatie blijft hierbij cruciaal: openheid en transparantie tussen alle betrokkenen bevorderen een succesvolle overgang.
Door deze stappen te volgen en alle relevante aspecten zorgvuldig te overwegen, kunnen familiebedrijven een succesvolle bedrijfsopvolging realiseren en de continuïteit van het bedrijf veiligstellen.
Hulp nodig bij bedrijfsopvolging binnen een familiebedrijf?
Sta jij met jouw familiebedrijf aan de start, of midden in het proces van bedrijfsovername? Of wil je jouw bedrijf verkopen om de waarde te verzilveren? Onze partners staan klaar om je te begeleiden en van deskundig advies te voorzien. Ons team van ervaren adviseurs begrijpt de complexiteit en gevoeligheid van dit proces.
